Wojciech Fortuna, Adam Małysz, Kamil Stoch — nie trzeba być wiernym kibicem skoków narciarskich, aby kojarzyć te nazwiska. W Polsce od czasów „małyszomanii” każdej zimy przed telewizorami zasiadają setki tysięcy widzów, a biało-czerwone flagi są widoczne na skoczniach na całym świecie. W czym tkwi fenomen tego sportu? Gdzie trenować skoki w Polsce? Sprawdzamy i odpowiadamy na najważniejsze pytania!

Skoki narciarskie - zasady

Włączając po raz pierwszy transmisję z zawodów, kibic może być nieco zdezorientowany — przeliczniki za wiatr, oceny sędziowskie, punkty przyznawane i odejmowane za każdy metr poniżej punktu konstrukcyjnego, noty kwalifikacyjne — to mnóstwo nowej wiedzy do przyswojenia. Na szczęście zasady skoków narciarskich są bardzo powtarzalne, więc po obejrzeniu kilku transmisji telewizyjnych, nic już nie stanowi problemu. A co warto wiedzieć na początek?

1. Skocznia. Każdy obiekt ma tzw. punkt K, czyli punkt konstrukcyjny. Początkowo zawodnicy trenują na skoczniach małych (K = 20-44 metrów), później doskonalą technikę na obiektach średnich (45-75 m). Zawodowców spotkać można na skoczniach normalnych (75-99 m) i najczęściej na dużych (100-169, zazwyczaj 125 m). Najbardziej widowiskowe są loty narciarskie na popularnych „mamutach” z punktem K powyżej 170 metrów.

2. Każdy zawodnik siada najpierw na belce startowej (pomarańczowe światło), po otrzymaniu sygnału od sędziego i trenera (zielone światło) ma określony czas na rozpoczęcie najazdu po rozbiegu. Jeśli warunki wietrzne nie sprzyjają, skoczek musi opuścić belkę (czerwone światło). Pierwsza faza lotu zakłada pokonanie buli, czyli grzbietu skoczni tuż za progiem. Następnie zawodnik szybuje nad zeskokiem, gdzie potem ląduje. Na zeskoku są trzy istotne linie: wcześniej wspomniany punkt K, rozmiar skoczni (HS) oraz linia bezpieczeństwa - do jej przekroczenia skoczek nie może upaść, aby nie stracić punktów za styl. Wyhamowanie następuje w strefie dojazdowej.

3. Każdy uczestnik zawodów w skokach narciarskich musi dysponować specjalistycznym sprzętem spełniającym aktualne wymogi regulaminowe. W jego skład wchodzą narty skokowe wraz z wiązaniami, buty, kask, gogle, rękawice i oczywiście odpowiednio uszyty kombinezon. Za nieprawidłowości (pomiary są dokonywane przed i po skoku) grozi dyskwalifikacja.

4. Skoki narciarskie odbywają się w dwóch formułach: indywidualnej lub drużynowej. Zawody indywidualne poprzedzane są treningami oraz istotniejszymi kwalifikacjami - w ich trakcie wyłania się 50 najlepszych zawodników. Top 10 zawodników Pucharu Świata ma zagwarantowane miejsca i nie musi się kwalifikować. Pierwsza seria konkursowa wyłania 30 najlepszych, którzy wystąpią w drugiej serii (i zdobędą punkty pucharowe, liczone przez cały sezon). „Drużynówki” to reprezentacje poszczególnych państw. Trener wybiera czterech zawodników, każdy z nich oddaje dwa skoki, po jednym na każdą serię - z tym zastrzeżeniem, że w drugiej serii występuje jedynie osiem drużyn. Punkty za skoki wszystkich zawodników są sumowane - wygrywa zespół z najwyższą notą końcową.

Dysponując wiedzą z czterech powyższych punktów, a także informacjami o punktacji podanymi poniżej, można śmiało zostać kibicem skoków narciarskich. Zasady przyswaja się bardzo łatwo w trakcie wydarzenia - warto mieć też obok siebie kogoś, kto już wie co nieco na ten temat.

Skoki narciarskie - punktacja

Punktowanie skoków narciarskich to bodaj najtrudniejsza do zrozumienia część tej dyscypliny olimpijskiej. Na końcową notę składa się kilka czynników, a część z nich zależy od wyliczeń komputerowych. Są to kolejno:

• Punkty za odległość. Standardowo za osiągnięcie punktu konstrukcyjnego na skoczni do lotów narciarskich przyznaje się 120 punktów, a na obiektach dużych - 60. Za każde pół metra więcej, określona wartość punktowa jest dodawana, a pół metra mniej - odejmowana. To, ile punktów będzie zaliczonych na plus bądź minus zależy od umiejscowienia punktu K.

• Punkty od sędziów. Sędziów oceniających skoki jest pięciu (z różnych krajów). Każdy ocenia skok w różnych fazach, sumarycznie przyznając od 0 do 20 punktów. Dwie noty - najwyższą i najniższą - odrzuca się, a trzy pozostałe dolicza do punktów za odległość.

• Punkty za wiatr. Komputer w trakcie zawodów w skokach narciarskich mierzy siłę i kierunek wiatru w kilku miejscach na skoczni. Następnie uśrednione parametry decydują o rekompensacie (przy kiepskich warunkach) lub odjęciu punktów, gdy wiatr był korzystny.

• Punkty za belkę. Jeśli w trakcie zawodów sędziowie zdecydują się podnieść lub obniżyć belkę startową — dzieje się tak zazwyczaj przy zmianach parametrów wietrznych - zawodnikowi są dodawane bądź odejmowane punkty.

Co ciekawe, po raz pierwszy „punkty za wiatr” zostały wprowadzone w sezonie 2009/2010 i od tamtego czasu są stale obecne we wszystkich zawodach Pucharu Świata.

Ostatnie zmiany w skokach narciarskich - zasady 2020

Każdego roku zachodzą drobne zmiany w regulaminie, które najczęściej odnoszą się do problematyki dostosowania strojów do wymogów bezpieczeństwa. Oczywiście każda reprezentacja stara się wyposażać swoich zawodników w jak najlepszy sprzęt o pewnych walorach wagowych, materiałowych czy aerodynamicznych, trzymając w tajemnicy wszystkie ostatnie zmiany. Skoki narciarskie to również swego rodzaju wyścig zbrojeń pod tym względem. Często o dłuższych skokach decydowały inaczej uszyte kombinezony, czy buty wykonane z innowacyjnego tworzywa. Normujący to wszystko FIS stara się jak najmocniej ujednolicić regulamin, aby każda z drużyn miała w miarę równe szanse.

W sezonie 2020/2021 największych zmian można spodziewać się w zakresie norm COVID-19, które z pewnością będą wdrażane dynamiczne. Jeszcze przed startem sezonu zapowiedziano wdrożenie zasady „7 z 10”, czyli możliwości zorganizowania zawodów jedynie wtedy, gdy przynajmniej siedem z dziesięciu czołowych reprezentacji świata nie natrafi na problemy związane z kwarantanną. Czy ta reguła zniszczy całkowicie tegoroczny kalendarz skoków narciarskich - zobaczymy niebawem.

Jak zostać skoczkiem narciarskim?

Aby trenować skoki narciarskie, zazwyczaj trzeba zacząć interesować się tym sportem już od dziecka. To oznacza, że dużą rolę odgrywa zaangażowanie rodziców. Zimą warto wybrać się na stok — nasz poradnik dotyczący Górnego i Dolnego Śląska podpowiada najlepsze miejsca, również dla początkujących. Jeśli dziecko wykazuje zainteresowanie jazdą na nartach oraz samymi skokami, to można pomyśleć o zapisaniu go na pierwszy trening. O tym, gdzie trenować skoki w Polsce wspominamy w dalszej części tekstu.

Należy jednak pamiętać, że pomimo bardzo dużej popularności tego sportu, zaangażowanie w tę dziedzinę nie zawsze oznacza wysokie kontrakty. Sporo młodych zawodników rezygnuje, ponieważ ich pasja nie przekłada się na możliwości zarobkowe. W tej dyscyplinie zarabiają jedynie najlepsi, a i tak ich uposażenia np. w porównaniu z piłkarzami są stosunkowo niewielkie.

Najważniejsze wydarzenia w skokach narciarskich

Skoczkowie skarżą się, że z sezonu na sezon ich kalendarz jest coraz bardziej napięty. Wszystko przez to, że urozmaicone formuły zawodów odbywanych na całym świecie przyciągają nie tylko kibiców, ale i… sponsorów. Co zatem warto oglądać?

Puchar świata w skokach narciarskich

To najważniejszy cykl (na najwyższym poziomie rozgrywkowym) wśród wszystkich zawodów. W jego trakcie odbywa się kilkadziesiąt zawodów na całym świecie. Ostatnio inauguracja Pucharu Świata odbywa się w Polsce, w Wiśle. Jedne z najciekawszych widowisk to też styczniowe zawody w Zakopanem, chwalone za świetną organizację i niezwykłą atmosferę wśród kibiców. Nowinki dotyczące skoków można śledzić na bieżąco na polskojęzycznej stronie skijumping.

Turniej czterech skoczni

Dwie skoczne w Austrii (Innsbruck i Bischofshofen) oraz dwie w Niemczech (Oberstdorf i Garmisch-Partenkirchen) goszczą zawodników od 1953 roku. To prestiżowy turniej, wyróżniający się „systemem KO”, gdzie zawodnicy rywalizują w parach.

Letnie Grand Prix w skokach narciarskich

Również latem można poczuć magię skoków narciarskich. Rozgrywane są na igelicie, czyli specjalnie przygotowanych, sztucznych zeskokach (bez śniegu). Niestety, po intensywnej zimie, wielu spośród najsłynniejszych skoczków „odpuszcza” rywalizację letnią.

Raw Air, Titisee-Neustadt Five, Willingen Five, Planica 7 etc.

Wracając do śnieżnych miesięcy, Puchar Świata wzbogacany jest o kolejne turnieje. Każdy z nich to obietnica nagród pieniężnych dla najlepszych. Najbardziej morderczy jest rozgrywany na dalekiej północy Raw Air - co ciekawe, niekwestionowanym mistrzem jest tu Polak, Kamil Stoch.

Igrzyska olimpijskie i mistrzostwa świata

Na specjalną uwagę zasługuje olimpiada, traktowana przez skoczków bardzo prestiżowo. Szansę pokazania się na niej mają wszak jedynie co 4 lata. Rekordzistą jest Noriaki Kasai, który startował indywidualnie aż 13 razy! Z kolei mistrzostwa świata odbywają się co dwa lata. Mistrzostwo można zdobyć w drużynie oraz indywidualnie — na skoczni do lotów oraz na dużym obiekcie.

Gdzie trenować skoki w Polsce?

W kraju nad Wisłą jest w sumie 38 różnych obiektów, z czego dwa prestiżowe (Zakopane i Wisła). Wśród zawodników dużą popularność ma kompleks w Szczyrku, na który składają się skocznie K-40, K-70 i K-95. Oprócz tego warto odwiedzić Goleszów, Lubawkę, Chochołów, Zagórz, Karpacz, Iwonicz-Zdrój oraz Bielsko-Białą. Co ciekawe, dwie skocznie (K-15 i K-5) znajdują się też w samym sercu Polski… w Łodzi!

Popularność skoków narciarskich w Polsce rośnie wraz z dyspozycją naszych zawodników. Takie nazwiska jak Żyła, Kubacki, Stoch — to one przyciągają kibiców. Życzmy im, oby również nadchodzący sezon sprzyjał naszym lotnikom!