Pod względem popularności w Polsce, koszykówka znacząco ustępuje piłce nożnej czy siatkówce, ale i tak należy do dyscyplin, które uprawia wiele osób. Ogólna charakterystyka gry jest powszechnie znana – dwie drużyny rywalizują i starają się zdobyć jak najwięcej punktów. Jeśli chcesz uprawiać lub oglądać w pełni świadomie tę dyscyplinę, koniecznie musisz poznać wszystkie zasady koszykówki!

Koszykówka – zasady gry

Poznanie zasad jest tym bardziej istotne, że różnią się one od siebie w zależności od rozgrywek. W przypadku tych zawodowych, inne obowiązują w NBA, a inne w rozgrywkach europejskich.

Spotkanie składa się z czterech kwart. Nie wszyscy wiedzą – a jest to bardzo ważne – ich długość w większości przypadków wynosi 10 minut. Wyjątkiem jest tutaj NBA. W amerykańskiej lidze każda kwarta trwa nie 10, a 12 minut. Jeżeli w regulaminowym czasie gry nie zapadnie rozstrzygnięcie, to wówczas zarządzane są 5-minutowe dogrywki do momentu wyłonienia zwycięzcy. Po pierwszej i po trzeciej kwarcie następuje 2-minutowa przerwa, z kolei po pierwszej połowie (czyli po dwóch kwartach) przerwa wynosi 15 minut.

Abyś mógł w pełni zrozumieć specyfikę gry w koszykówkę, powinieneś poznać znaczenia poszczególnych zwrotów i określeń, jakich używają sędziowie czy komentatorzy sportowi. Należą do nich:

• wprowadzenie piłki do gry – polega na rozpoczęciu gry przez zawodnika stojącego poza boiskiem. Miejsce wprowadzenia piłki do gry wskazuje sędzia. Istotne jest to, że zawodnik wprowadzający nie może dotknąć piłki wprowadzonej na boisko zanim nie dotknie ona innego z zawodników;

• rzut sędziowski – rozpoczyna pierwszą kwartę meczu. Główny arbiter spotkania podrzuca piłkę w kole środkowym boiska pomiędzy dwoma graczami przeciwnych zespołów. W naszym innym artykule przedstawiamy jakie zmiany zaszły w zasadach rzutu sędziowskiego.

• „martwa piłka” – to piłka, która nie może być zagrywana. Staje się taka, gdy: zostanie zdobyty punkt, sędzia użyje gwizdka w czasie, kiedy piłka jest żywa, zabrzmi dźwięk kończący akcję lub kończący mecz;

• kroki – to błąd polegający na tym, że zawodnik, trzymając piłkę, robi więcej niż dwa kroki; 

• zasłona – jest to element taktyczny podczas gry w ataku. Zasłona jest wykonywana przez zawodnika nieposiadającego piłki i polega na takim ustawieniu się względem obrońcy rywali, kryjącego gracza z piłką, aby ten nie miał możliwości przerwania akcji;

• szarżowanie – niedozwolone zetknięcie osobiste zawodnika z piłką lub bez piłki;

• faul osobisty – to każde nielegalne zetknięcie zawodnika z rywalem. Obowiązuje w przypadku, gdy piłka jest żywa lub martwa;

• faul obustronny – sytuacja, w której zawodnicy przeciwnych drużyn popełniają faul w tym samym momencie. Po odgwizdaniu sędzia nakazuje wznowienie gry przez zespół, który był przy piłce;

• faul techniczny – to naruszenie przepisów gry poprzez niesportowe zachowanie. Faulem technicznym może być symulowanie, lekceważenie lub obrażanie sędziów, a także naruszenie ich nietykalności. Może zostać popełniony nie tylko przez zawodników, ale też przez osoby związane z drużyną przebywające poza boiskiem (np. przez trenera);

• faul niesportowy – to taki, który nie wynika z próby zagrania piłki i jest cięższy od zwykłego faulu. Karami za niesportowy faul mogą być: jeden, dwa lub trzy rzuty wolne;

• faul dyskwalifikujący – jest nim rażące wykroczenie (wpisują się w nie zarówno zagrania niezgodne z przepisami, jak i niesportowe zachowania), którego konsekwencją jest usunięcie ukaranego zawodnika, trenera czy członka sztabu szkoleniowego z boiska lub strefy wokół ławki rezerwowych.

Jak wiadomo, koszykówka jest sportem kontaktowym i faule stanowią jej nieodłączny element. Zatem zanim zaczniesz grać w kosza, czy to towarzysko z kolegami czy w lidze, koniecznie poznaj ich definicje. Musisz również wiedzieć, że istnieje coś takiego jak limit fauli. Zazwyczaj dopuszczalnych jest pięć fauli (w NBA sześć) popełnionych przez jednego gracza, z tym że piąty (a w NBA szósty) oznaczają konieczność opuszczenia boiska przez faulującego.

Ilu i jakich zawodników jest w drużynie koszykarskiej?

Drużyna koszykówki liczy zazwyczaj 12 zawodników, ale na boisku jednocześnie może przebywać 5 i choć mecze koszykówki są ekstremalnie dynamiczne i wydawać się może, że każdy zawodnik musi tu być mocno uniwersalny i wszechstronny, to oczywiście ze względu na indywidualne predyspozycje przypisuje się im konkretne pozycje. Zwykle też nie ma znaczenia, ilu zawodników w drużynie koszykówki mogłoby się na danym stanowisku sprawdzić – sprawne działanie zespołu zależy od tego, żeby każdy na swojej pozycji robił to, co do niego należy.

Center (zawodnik środkowy)

Jego zadaniem jest po prostu rozegranie piłki spod kosza i nabicie maksymalnej liczby punktów z tego cokolwiek niekorzystnego, bo silnie bronionego miejsca. To najczęściej zawodnicy wysocy i silni, którzy są w stanie pod koszem wywalczyć prawo do piłki.

Rzucający obrońca

Prawdopodobnie najbardziej wymagająca pozycja. Z jednej strony bowiem taki zawodnik musi być doskonały w odbieraniu piłki przeciwnikom, musi mieć świetnego kozła, a jednocześnie, ponieważ często będzie zastępował rozgrywającego, musi mieć świetne oko i mocną rękę. W wielu meczach to właśnie zawodnik na pozycji rzucającego obrońcy będzie zdobywał najwięcej punktów.

Niski skrzydłowy

Jego zadania są określane na bieżąco, w zależności od tego, co trzeba ogarnąć na boisku. Może przechwytywać piłkę, często odpowiada za narzucanie maksymalnej ilości piłek za trzy punkty, poza tym dynamicznie szuka sobie miejsca na boisku. W wielu drużynach niskiemu skrzydłowemu przydziela się na stałe pilnowanie rozgrywającego drużyny przeciwnej.

Silny skrzydłowy

To zawodnik wspierający. Bardzo często gra tyłem do kosza, jeśli rzuca, to zwykle z półdystansu, natomiast to właśnie od jego sprawności i szybkości zależy przenoszenie ciężaru akcji między różnymi częściami boiska. Generalnie silny skrzydłowy jest obrońcą, ale musi też umieć rozegrać nadarzające się okazje ofensywne.

Rozgrywający

Jest zawodnikiem, który faktycznie kieruje grą drużyny. Najdłużej jest w posiadaniu piłki i powinien zawsze idealnie orientować się w sytuacji na boisku. To od niego rozpoczyna się budowanie akcji, ale też często na nim kończą się akcje przeciwnika. Ciekawostka: bardzo często jest to najniższy gracz zespołu, ale z potężnym wyskokiem może poradzić sobie ze znacznie wyższymi skrzydłowymi przeciwnika.

Koszykówka 3x3 – zasady i najważniejsze informacje

Zupełnie inne zasady gry obowiązują w koszykówce 3x3, która jest jedną z odmian klasycznej dyscypliny. Jak łatwo się domyślić, w tym przypadku rywalizacja odbywa się pomiędzy dwiema trzyosobowymi drużynami. W rzeczywistości jednak zespoły składają się z czterech graczy (trzech na boisku + jeden rezerwowy). Zasady koszykówki 3x3 określają oficjalne przepisy gry w koszykówkę FIBA. Cała lista przepisów jest dosyć długa, my przybliżymy te najbardziej istotne.

Jeśli chodzi o boisko, to mecze w koszykówce 3x3 powinno mieć 15 m szerokości i 11 m długości, wraz z wyznaczonymi liniami do: rzutów wolnych (5,80 m), rzutów za 2 punkty (6,75 m) i „półkole bez szarży”. Nie oznacza to jednak, że w kosza 3x3 nie można grać na mniejszych boiskach. Do grania w tzw. koszykówkę uliczną wystarczy tak naprawdę każda miejska przestrzeń. Oficjalne spotkania w tej odmianie koszykówki powinny być sędziowane przez jednego lub dwóch sędziów boiskowych i stolikowych. W spotkaniach towarzyskich sędziami mogą być sami zawodnicy. 

O tym, kto rozpocznie dany mecz zazwyczaj decyduje rzut monetą. Mecz powinien trwać 10 minut, z zastosowaniem zatrzymywania zegara meczowego podczas wykonywania rzutów wolnych i sytuacji tzw. martwej piłki. Należy jednak zaznaczyć, że jeżeli przed upływem regulaminowego czasu jedna z drużyn zdobędzie 21 lub więcej punktów, to automatycznie wygrywa ona spotkanie przed czasem. Zasady przyznawania punktów są proste:

• 1 punkt za każdy celny rzut z pola wewnątrz łuku;

• 2 punkty za każdy celny rzut spoza łuku; 

• 1 punkt za każdy celny rzut wolny.

Dzięki temu, że koszykówka – niezależnie od prezentowanego poziomu – jest dynamicznym sportem, który potrafi integrować rzesze graczy, warto spróbować swoich sił. Jeśli zebranie kilkunastu osób do klasycznej gry jest trudne, zawsze można postawić na grę 3x3! Do dzieła!