Gdyby chodziło o inną grę, to pewnie ograniczylibyśmy się do podania wymiarów i cały wpis miałby dwa zdania długości. W przypadku koszykówki sprawa jest jednak bardziej skomplikowana, bo nie dość, że standardów wielkości jest kilka, to jeszcze boisko jest podzielone w dość nietypowy sposób. Poznanie wymiarów boiska jest niezbędne, aby w pełni zrozumieć zasady gry w koszykówkę.

Wymiary boiska do koszykówki

W różnych sytuacjach używa się wymiarów boiska do koszykówki narzuconych przez jedną z czterech organizacji.

• Najbardziej znana liga koszykarska, czyli NBA, ustaliła wymiary boiska na 28,65 × 15,24 m. Jest to boisko największe ze wszystkich.

• Największa z organizacji, która wpływa też na koszykówkę w Polsce, czyli FIBA, rozgrywa mecze na mniejszym boisku 28 × 15 metrów. To w zasadzie proste zaokrąglenie wymiarów imperialnych do metrycznych.

• Amerykańskie koszykarki w ramach WNBA grają na boisku o wymiarach takich samych jak boiska FIBA (o różnicach za chwilę).

• NCAA, czyli amerykańska liga akademicka zdecydowała się natomiast na skrócenie boiska NBA do 25,6 metra. Jest to standard, który w Europie w ogóle się nie pojawia.

Linie na boisku koszykarskim - co warto wiedzieć?

Boiska do koszykówki są w absolutnie każdym wydaniu poprzecinane licznymi liniami, które wyznaczają część stosowanych podziałów pola. Tutaj też ukazują się pewne dodatkowe różnice między boiskami w różnych standardach.

• Linia rzutu za trzy jest umieszczona 6,75 m (FIBA), 7,24 m (NBA), 6,25 m (WNBA) lub 6,32 m (NCAA) od środka obręczy. Tutaj zwraca uwagę fakt, że o ile samo boisko FIBA nie jest dramatycznie mniejsze od boisk NBA, to już linia rzutu za trzy jest wyraźnie bliżej tarczy.

• Linia rzutów wolnych znajduje się w odległości 4 metrów od obręczy na boisku FIBA i 3,96 metra w pozostałych przypadkach. Przynajmniej ten zakres jest podobny we wszystkich przypadkach.

Pola i linie na boisku do koszykówki

Boisko do koszykówki w NBA od boiska do koszykówki według FIBA różni się wymiarami, ale jeśli chodzi o wyznaczenie określonych stref, to w obu przypadkach sytuacja rysuje się podobnie.

Boisko koszykówki ograniczone jest liniami autu. Nie może ich przekroczyć ani piłka, ani zawodnik, który w danym momencie jest w posiadaniu piłki (nawet jeśli sama piłka pozostałaby przed tą linią). Ten element raczej nikogo nie dziwi, a rola linii autu jest oczywista. Ten sam kolor, co linie wyznaczające krawędzie, musi mieć tzw. trumna, czyli obszar ograniczony, zwany też polem 3 sekund. To obszar pod koszem, w którym atakujący może przebywać do 3 sekund (w NBA to ograniczenie dotyczy także obrońców). Na „trumnie” naniesione jest półkole podkoszowe. To obszar, w którym precyzyjnie uregulowana jest kwestia dopuszczalności szarżowania obrońcy na atakującego.

Rozpoznawalnym elementem boiska do kosza jest linia rzutów za 3 punkty. Wszystkie trafienia z tej lub większej odległości są warte 3 punkty, z wewnątrz – 2 punkty. Pierwsza kwarta meczu rozpoczynana jest przez sędziego w kole środkowym, które jest dzielone na pół przez linę środka boiska. Ta ostatnia jest o tyle istotna, że zawodnik wyprowadzający piłkę, musi ją przekroczyć w ciągu 8 sekund. Samo koło natomiast w dalszej części spotkania nie ma już znaczenia.

Ostatnim elementem jest linia rzutów wolnych, która leży na krawędzi obszaru ograniczonego. Poza tym, że ma ona znaczenie techniczne, to odgrywa również pewną rolę w strategii. Pozwala bowiem podzielić boisko na „górę” i „dół”. Ten podział jest trochę mylący, ponieważ tak naprawdę dzieli się nie całe boisko, ale jego połowę – górą nazywa się obszar od połowy do linii rzutów wolnych, a dołem – od linii rzutów wolnych do autu pod koszem. Ten podział nie znajduje odzwierciedlenia w żadnych zasadach, ale pozwala dynamicznie i precyzyjnie przekazywać polecenia taktyczne w komunikacji między zawodnikami.

Dodatkowe linie na niektórych boiskach

O ile wspomniane wyżej oznaczenia mają charakter uniwersalny, o tyle czasem można spotkać się jeszcze z liniami pomocniczymi, które mają ułatwiać orientację na boisku i usprawniać sędziowanie. Są to oznaczenia stosowane w NBA, nie przyjęły się natomiast w FIBA.

• Dodatkowe linie przy krawędziach mogą oznaczać zasięg stolika sędziowskiego i jednocześnie określają, jak daleko może przejść sędzia. Od tej linii w stronę krawędzi pod koszem znajdują się już strefy dla zawodników.

• Linia środkowa może być przedłużona poza boisko w stronę stolika sędziowskiego i wyznacza wówczas punkt wprowadzenia zawodnika na zmianę.

Na boiskach FIBA wzdłuż oznaczenia krawędzi pola ograniczonego umieszcza się dodatkowe znaczniki. Nie mają one znaczenia dla egzekwowania zasad, natomiast pozwalają zawodnikom łatwiej zorientować się w sytuacji pod koszem w grze dołem.

Jest na boisku jeszcze jedna linia – choć jej nie widać, bo to tak naprawdę tylko pomoc strategiczna. Chodzi o linię, która dzieli boisko na pół, ale wzdłuż. Wyróżnia się w tym kluczu stronę słabą (pomocy) i silną lub mocną (piłki) – to ułatwia rozstawienie zawodników zgodnie z ich predyspozycjami i budowę skutecznych akcji.

Jak kosze mają się do boiska?

Kosz jest elementem boiska – jego umiejscowienie nad płytą jest stałe, podobnie jak wymiary tarczy i obręczy. Wysokość kosza to 3,05 m licząc od parkietu. Sama tablica ma wymiary 1,05 × 1,80 m i jest zorientowana poziomo. W zdecydowanej większości dziś tablice produkuje się ze szkła akrylowego i praktycznie tylko takie są używane w profesjonalnych rozgrywkach, aczkolwiek na zawodach niższej rangi stosuje się jeszcze tablice drewniane. Sam kosz może być mocowany na stałe do ściany lub innych strukturalnych elementów obiektu, lub może być składany. Ze względów praktycznych dziś częściej stosuje się to drugie rozwiązanie.

I jeszcze słowo o materiałach

Większość dyscyplin sportowych dość precyzyjnie reguluje sposób przygotowania nawierzchni do gry. Koszykówka pod tym względem jest zdecydowanie bardziej liberalnym sportem. Co prawda boiska zadaszone najczęściej są wyłożone wykończonym na wysoki połysk drewnem (tradycja amerykańska zaleca użycie parkietu klonowego), natomiast nie jest to wymóg absolutny. Niektóre zawody rozgrywane są na terenie otwartym (nie dotyczy to samych rozgrywek ligowych, które mają dodatkowe ograniczenia regulaminowe) i mecz, który odbywa się na asfalcie czy betonie, toczy się według tych samych zasad. Oczywiście może to zmieniać dynamikę odbić piłki, jednak boisko do koszykówki nie jest pod tym względem aż tak precyzyjnie regulowane.