W bilard, a właściwie na stole bilardowym można grać na różne sposoby, ale dziś skupimy się na najpopularniejszym z nich. Jest to „ósemka” i właśnie w tę odmianę najczęściej grają ludzie, którzy wychodzą do pubu spotkać się ze znajomymi. Jednak czy tylko tam? Zdecydowanie nie! Czas zawalczyć ze stereotypami, bo bilard to przede wszystkim dyscyplina sportowa — ambitna, wymagająca, wciągająca i o stale rosnącym poziomie wśród zawodników. Tym razem opiszemy pokrótce absolutne podstawy. Oto zasady gry w bilarda, które trzeba znać, aby samemu zagrać lub zrozumieć grę innych:

• Stół, bile, kije — podstawy techniczne,

• Jak zacząć? Co oznaczają numery, czym są bile pełne, połówki?

• Na czym polegają faule w bilardzie?

• Magiczna czarna bila — co się dzieje, gdy wpadnie nie tam, gdzie trzeba i kiedy trzeba?

Aby najlepiej zrozumieć całą istotę i dynamikę gry, warto przećwiczyć kilka partii z kimś, kto ma już jakieś doświadczenie. Paradoksalnie może wiązać się to z tym, że przez większość czasu nasz udział ograniczy się do… patrzenia, jak ta druga osoba wbija wszystko po kolei. Nic dziwnego, ponieważ znajomość zasad gry w bilarda jest jedynie preludium do tego, co najważniejsze — odpowiedniej techniki.

Sprzęt do gry w bilarda

Zaczniemy nietypowo, bo od warstwy sprzętowej. Jest to o tyle łatwe, że najczęściej każdy miał okazję obserwować miejsce do gry w bilarda — we wspomnianym wcześniej pubie, ośrodku wczasowym czy podczas rozgrywek transmitowanych w telewizji (chociaż tam ostatnio stałym bywalcem jest inna odmiana o nazwie „snooker”). Każdy bilardzista ma do dyspozycji:

• Stół do bilarda. Jest zazwyczaj bardzo masywny i musi zostać idealnie wypoziomowany. Kształt pola do gry to prostokąt o stosunku bocznych ścian 1:2, gdzie dłuższa ma 7, 8, 9 lub 12 stóp. Na jego wierzchu znajduje się specjalny materiał (sukno), najczęściej w kolorze zielonym lub niebieskim. W zależności od odmiany gry, w stole są umieszczone odpowiednie otwory, czyli łuzy. Klasycznie jest ich sześć — w każdym rogu po jednej oraz dwie pozostałe naprzeciwko siebie, idealnie pośrodku dłuższej krawędzi.

• Bile. Ciężkie, idealnie wyważone, w „ósemce” oznaczone kolorami i numerami. Są też dwa specjalne kolory — czarna bila, którą należy umieścić w konkretnej łuzie na samym końcu gry, przypieczętowując tym samym wygraną oraz bila biała, w którą gracz uderza kijem. Oprócz nich jest siedem kolorowych bil pełnych (z numerami od 1 do 7) oraz siedem połówek (z białym paskiem, ponumerowane od 9 do 15). Gdzie się podziała ósemka? Z tym numerem skojarzona jest czarna bila. Biała nie ma żadnych oznaczeń.

• Kije. Sztuka tworzenia kijów do bilarda jest dziedziną dość trudną i wymaga narzędzi oraz wiedzy z zakresu obróbki drewna klonowego. Kije mają kształt stożka, w głównej części są pokryte warstwą lakieru i zakończone tzw. kapką. Warto pamiętać, że w profesjonalnym bilardzie wykorzystywane są różne rodzaje kijów, w zależności od potrzeb gracza i sytuacji na stole.

Oprócz tego wśród dodatków można znaleźć trójkąt służący do ustawiania bil do rozbicia, różnego rodzaju podpórki, wymienne końcówki czy kredę bilardową, którą smaruje się kapkę w celu uzyskania mniejszego poślizgu w trakcie kontaktu z bilą.

Zasady gry w bilard - zaczynamy grę!

Rozgrywkę można podzielić na kilka faz. Pierwszą z nich jest walka o możliwość podjęcia decyzji, kto będzie rozbijał. Polega ona na równoczesnym uderzeniu bil przez dwóch bilardzistów tak, aby odbiła się od górnej bandy i wróciła jak najbliżej w stronę dolnej (nie dotykając bocznych!). Ten, komu uda się ta sztuka lepiej, może zadecydować o rozbiciu.

Drugą fazą jest przygotowanie stołu do gry. W tym celu trzeba zebrać wszystkie bile (oprócz białej) wewnątrz trójkąta, odpowiednio je ustawiając. Podstawa ułożonej figury ma znajdować się w specjalnie zaznaczonym, głównym punkcie stołu. Prawidłowość rozłożenia bil najlepiej sprawdzić na zdjęciach instruktażowych pamiętając, że czarna bila ma znajdować się w samym środku.

Trzecia faza to rozbicie. Zawodnik uderza kijem białą bilę tak, aby rozbiła ona kolorowy trójkąt. Idealną sytuacją jest, gdy w tym momencie wpadnie do łuzy któraś z „pełnych” lub „połówek”, z wyłączeniem białej i czarnej bili. Jeśli czarna ósemka wpadnie, gra wyjątkowo nie kończy się — istnieje możliwość repozycjonowania bili na stole, lub powtórnego rozbicia. Jeśli w wyniku rozbijania żadna z bil nie wpadnie, przeciwnik ma prawo zażądać powtórzenia ruchu, wykonać go samemu lub zaakceptować pozycję bil i dokonać kolejnej zagrywki we własnym zakresie.

W czwartej fazie dąży się do tego, aby „stół otwarty” zmienił się w „stół zamknięty”. W przypadku pierwszej opcji gracz może uderzać zarówno w pełne bile, jak i połówki. Po wbiciu któregoś z typów do łuzy jest on przydzielany graczowi i na dalszym etapie gry jego zadaniem jest jak najszybciej umieścić wszystkie (pełne lub połówki) w zadeklarowanych łuzach. Ostatecznym ruchem jest wbicie czarnej bili.

Faule w bilardzie

Zasady gry w bilarda przewidują również kilka rodzajów błędów, jakie gracz może popełnić w wyniku uderzenia. Są to tzw. faule w bilardzie, rozróżniamy następujące:

• Pierwsza sytuacja pojawia się wtedy, gdy stół jest zamknięty, a biała bila po uderzeniu dotknie najpierw którąś z kolorowych bil przydzielonych przeciwnikowi.

• Druga sytuacja jest jeszcze prostsza i zakłada brak trafienia białej w jakąkolwiek inną bilę.

• Trzecia dotyczy momentu, w którym biała bila po uderzeniu trafia do łuzy.

• Czwarta to wybicie dowolnej bili poza stół.

• Piąta dotyczy kontaktu bezpośredniego lub pośredniego (np. przy pomocy kija) zawodnika z ułożonymi na stole bilami.

• Szósta to sytuacja, gdy żadna z bil po uderzeniu nie dotknie bandy. Wyjątkiem jest wbicie do łuzy, traktowane jak uderzenie w bandę.

• Ostatnia, siódma dotyczy czarnej bili. Jej wbicie, wbicie na koniec (lecz nie do zadeklarowanej łuzy) oraz wybicie poza stół — ten faul w bilardzie skutkuje automatyczną przegraną gracza, który go popełnił.

Skutkiem sześciu pierwszych, opisanych wyżej fauli jest oddanie gry w ręce przeciwnika, który to wedle zasad gry w bilarda może ustawić białą bilę w dowolnym miejscu na stole.

Bilard - co jeszcze warto wiedzieć?

Opisywana „ósemka” jest grą deklarowaną. Oznacza to, że zawodnik przed każdym uderzeniem musi poinformować sędziego (lub w grze towarzyskiej przeciwnika), którą bilą do jakiej łuzy chce trafić. Pod tym względem bilard jest dla początkujących dość trudny, więc w amatorskim graniu bardzo często pomija się ten aspekt. Uwaga! Gracz może świadomie zrezygnować z deklaracji, ale wtedy niezależnie od skutku, kolejna tura należy do przeciwnika.

Wśród najpopularniejszych błędów związanych nie tyle z nieznajomością zasad gry w bilarda, co brakami w technice, jest tzw. podskakiwanie bil. Wynika ono z nieprawidłowego uderzenia. Na wstępie warto nieco dłużej się skupić, aby dokładnie trafić kijem w białą bilę. A cała reszta? Wyjdzie w toku gry!